Niesamowite geny

Wszystkie informacje o nas są zapisane w genach. Czy coś w genach może nas zaskoczyć? Przecież geny opisują nas...

 

Kilka słów o genach

Określenia ,,gen" po raz pierwszy użył duński botanik, Wilhelm Johannsen. W roku 1909 nie wiedziano jeszcze, jak działa DNA, ale wiedziano już, że cechy są dziedziczone. Gen miał być jednostką tego dziedziczenia. A później okazało się, że w sumie to pasuje, i tak zostało.

Geny decydują o tym, jacy jesteśmy. Oczywiście, zmieniamy się, na nasz rozwój ma wpływ wiele czynników. Jednak zanim poznaliśmy świat, który zaczął nas kształtować, mieliśmy geny. Gdy byliśmy w brzuchu mamy, jeszcze nie było wiadomo, jaki mamy kolor oczu, ale było to już zapisane w genach. Szacuje się, że genetyka w 50% wpływa na to, jacy jesteśmy. Drugie 50% to środowisko. Na przykład, to czy będziemy wysocy, czy niscy, od początku ,,jest" w genach. Wraz z upływem czasu ma na to wpływ też sport, dieta, choroby, czyli – środowisko.

Ciekawostki

W zamierzchłej przeszłości (czyli w okolicach X i XI w.) mężczyźni mieli średnio 173 cm wzrostu. Podobnie jest dzisiaj. Jednak na przełomie XVII i XVIII w. średni wzrost panów spadł do 166 cm. To aż 7 cm różnicy! Co mogło spowodować tą zmianę? Były to czasy wojen, chorób, epidemii... Środowisko się zmieniło, a nie geny. Z powodu środowiska mężczyźni byli niżsi, ale geny przetrwały do dzisiaj.

Najwyższym znanym człowiekiem był Robert Wadlow. W wieku trzynastu lat miał 224 cm wzrostu. Umarł mając 22 lata, mierząc 272 cm.

Dlaczego mężczyźni są wyżsi od kobiet? Statystycznie wysocy panowie są atrakcyjniejsi, a co za tym idzie – mają więcej potomków, którym są przekazane ,,wysokie" geny. Mężczyźni (znowu statystycznie) wolą drobne panie, które także przekazują swoje geny dzieciom.

Cechą, na którą nie ma wpływu środowisko, jest kolor skóry. Rdzenny Afrykańczyk przeniesiony do Europy nawet po wielu latach nie zmieni koloru skóry na jaśniejszy.

Jest takie proste słowo – OSAD. Możemy z niego ułożyć kilka innych wyrazów – OSA, SAD, ODA... Podobnie zapisane są informacje w łańcuchu DNA – mamy cztery cząsteczki (tymina, adenina, cytozyna, guanina – śmieszne nazwy, prawda?). Są ułożone w odpowiedni sposób, i tak zapisują daną informację.

Sposób zapisywania informacji w DNA jest taki sam dla prostej bakterii i dla człowieka. Tak samo w przypadku stuletnich drzew, małych biedronek i wielkich wielorybów... Niesamowite!

Człowiek i szympans mają 96% wspólnych genów. Wcale nie oznacza to, że pozostałe 4% genów odpowiadają za człowieczeństwo. Ludzie są istotami społecznymi, to ważny element w ich rozwoju. Co by się stało, gdyby wychowano dziecko w odosobnieniu? Genetycznie kwalifikowałoby się do gatunku Homo sapiens, ale czy kogoś, kto nigdy nie miał rodziny, przyjaciół, znajomych – nazwałbyś człowiekiem?

Bibliografia
Tomasz Rożek ,,Człowiek", roz. 3 ,,Jak działa człowiek", s. 80-92
Zdjęcia
https://pixabay.com

Autorką tego tekstu jest
Karolina